مقدمه

صنعت تولید مبلمان و مصنوعات چوبی تا اواسط قرن بیستم یکی از اصناف تولیدی هر کشور، صرفا منطبق با فرهنگ و نیاز بومی آن کشور به تولید محصولات مورد نیاز مردم می پرداخت ولی به مرور زمان به یکی از مهم ترین شاخه های صنعتی مولد اشتغال و ثروت در درون کشورهای در حال توسعه و نیز یک از شاخه های مهم تجارت بین الملل تبدیل شد. مبلمان در حال حاضر یک کالای ضروری محسوب می شود و تقریبا در تمام سطوح جامعه اعم از منزل، اداره، مراکز عمومی و مراکز کار قابل لمس و رویت است و حتی اختلاف طبقاتی نیز مانع از حذف استفاده از آن نشده و تنها از لحاظ مصرفی یا لوکس یا تجملاتی بودن آن را جزا کرده است. طی سال های اخیر تغییر فرهنگ مصرفی مردم و افزایش جمعیت شهر نشینی باعث تحول زیادی در بازار مصرف این محصولات شده و حتی در اقشار کم در آمد جامعه نیز استفاده از مبلمان جزو نیاز های  اساسی قلمداد می شود. بنابر این این محصول به خاطرتنوع متقاضیان و استفاده کنندگان دارای تنوع خیلی  بالایی است. دخالت هنر و سلایق و فرهنگ های مختلف، تنوع آن را دو چندان کرده است تا جایی که نمیتوان لیستی از تنوع آن تهیه کرد، با توجه به اینکه صنعت تولید مبلمان از جمله صنایع کارگر بر است، توسعه آن نقض مهمی در ایجاد اشتغال دارد. این صنعت در حال حاضر  حدود 2 درصد از مبادلات تجاری جهان را به خود اختصاص داده است و هر ساله میزان آن افزایش می یابد. بر اساس آمار مرکز مطالعاتی ایتالیا در سال 2008 حدود 307 میلیارد دلار مبلمان در جهان داد و ستد شده است که این مقدار مطابق پیش بینی ها با روندی افزایشی در پایان سال 2010، 350 میلیارد دلار خواهد رسید. میزان مصرف و تولید این محصول در کشور ما نیز رو به افزایش است، به طوری که این صنعت در کشور ایران با حدود پنجاه هزار واحد تولیدی  بزرگ و کوچک (9/13 درصد از کل واحد های بخش صنعت کشور ) و بیش از 150 هزار نفر شاغل (8/7 درصد نیروی کار بخش صنعت کشور ) و 6630 میلیارد و ریال ارزش افزوده (2/3 درصد ارزش افزوده ار بخش صنعت کشور ) دارای توان بالایی در تولید و صدور محصولات چوبی است (2و3)Han.  و همکاران (2009)در بررسی جایگاه صنایع مبلمان چوبی چین در سطح جهانی به این نتیجه رسیدند که اگر چه دردو دهه گذشته این صنعت بالاترین میزان رشد را داشته و چین را تبدیل به یک صادر کننده عمده مبلمان نموده است، اما با تشدید رقابت جهانی، شناخت دقیق وضیعت فعلی و رقابت پذیری صنعت مبلمان چوبی چین و چالش های پیش رو، در رقابت با دیگر کشور های مهم در این زمینه بسیار حیاتی و مهم است. بر مبنای شاخص مزیت نسبی می توان تنیجه گرفت که در طی دو دهه گذشته مزیت نسبی کشور چین در زمینه تولید مبلمان چوبی افزایش چشم گیری داشته است. اگر چه از نظر کیفیت و ارزش افزوده هنوز از کشور های طراز اول در این زمینه مانند آلمان و ایتالیا عقب تر است و لی در بازار های صادراتی قادر است با کشورهایی همچون لهستان و ویتنام رقابت کند. به علاوه این کشورا شرایط کلان اقتصادی نامطلوبی از قبیل افزایش هزینه ها، کاهش تقاضای بین المللی، شکاف فناوری و موانع تجاری محدود کننده مواجه است، بنابراین دولت، اتحادیه های صنعتی و شرکت ها باید به منظور ارتقای وضیعت شرکت های چینی از تولید کنندگان اصلی به طراحان اصلی مبلمان  و در تیجه ایجاد برند برای محصولات صنعت مبلمان چوبی چین اقداماتی هماهنگ در زمینه نوآوری و اقدامات اصلاحی انجام دهد (4) . Rob و همکاران (2008) در مورد ارتباط بین زنجیره تامین و فن عملکرد مالی وعملیاتی تحقیق کردند. جهت بررسی این رابطه، با استفاده از داده های بدست آمده از 72 شرکت سازنده مبلمان در چین، مدلی تهیه شد و نتایج نشان داد، هنگامی که بهره وری کارگران نسبتا کم است، صادرات رشد قابل توجهی نخواهد داشت (5). شرکت آی سی آی کوالالامپور در سال 2008 در تحقیقی، از میان فاکتور های موثر در رشد و موفقیت صنعت مبلمان مالزی، به مدیریت صحیح منابع طبیعی، دسترسی به ماده خام فروان، سرمایه گذاری بر روی فعالیت های تحقیق و توسعه در زمینه فنون و فناوری تولید و سیاست های انگیزشی دولت در زمینه تولی اشاره کردند (6) . Tajdini و همکاران (2011) در تحقیق خود بیان کردند: علی رغم یافته های بسیاری از محققین، شاخص های دانش و مدیریت، حمایت های دولت از تولیدکنندگان داخلی، نو آوری در زمینه های مختلف فن آوری تولید، بسته بندی، طراحی محصول به ترتیب در اولویت قرار دارند. شاخص های نیروی انسانی، مزیت نسبی، اقتصادی ( هزینه ای، مواد اولیه و محصول نهایی و محدودیت های محیطی که نشان دهنده عوامل غیر قابل کنترل هستند، به ترتیب در درجات بعدی اهمیت قراردارند. دلایل عمده عدم توفیق در صادرات مبلمان چوبی و از دست دادن بازارهای منطقه ای به نفع محصولات چینی و ترکیه ای را ریشه در عواملی غیر از کمبود مواد اولیه و ساختارهای تولیدی دانسته و عنوان کرده که توجه بیشتر به استفاده از مدیران دانش محور، ارائه آموزش های کاربردی، حمایت جدی دولت از صادرکنندگان و تولید کنندگان داخلی و نو آوری در زمینه های مختلف، بسیار ضروری است (7) . Mohebi (2010) با بررسی شاخص های موثر در توسعه پایدار صنعت مبلمان به این نتیجه رسید که زیر شاخص های افزایش ثبات اقتصادی در کشور، توسعه خوشه های صنعتی مبلمان، تنظیم تعرفه واردات مبلمان و مصنوعات چوبی، شناسایی بازار های هدف، تقویت اتحادیه های تخصصی و ایجاد محیط رقابتی به ترتیب دارای بالاترین اولویت ها در توسعه پایدار مبلمان می باشد و همچنین گزینه اصلاح ساختار قوانین و مقررات را بعنوان بهترین گزینه و شاخص معرفی نمود (8) . یکی از کار آمد ترین روش های تصمیم گیری ، فرایند تحلیل سلسله مراتبی است که برای اولین بار توسط توماس ال ساتی در سال 1980مطرح شد . این فن بر اساس مقایسه زوجی بنا نهاده شده و امکان سنجش و مقایسه سناریوهای مختلف رابه مدیران می دهد . فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از جامع ترین نظام های طراحی شده برای تصمیم گیری با معیار های چند گانه است، زیرا این فن امکان فرموله کردن مسئله را به صورت سلسله مراتبی فراهم می کند. همچنین امکان در نظر گرفتن معیار های کمی و کیفی را در مسئله دارد و گزینه های مختلف را در تصمیم گیری دخالت داده و امکان تحلیل حساسیت روی معیار ها و زیر معیارها  را دارد و علاوه بر این بر مبنای مقایسه بنا نهاده شده که قضاوت ها و محاسبات را مشخص می نماید. همچنین میزان ناسازگاری تصمیم را نشان می دهد که از مزایای ممتاز این فن در تصمیم گیری است. فن فرایند تحلیل سلسله مراتبی بر اساسا توانایی ذاتی انسان، در برآوردهای ذهنی مسائل خرد ،بنا شده است. این فن تصمیم گیری را از طریق سازمان دهی احساسات، ادراکات، بر آورده ها و قضاوت ها تسهیل می نماید و نیرو های اثر کذار بر تصمیم گیری را شناسایی می کند. معمولا مدل فرآیند سلسله مراتبی با استفاده از نرم افزار اکسپرت چویس اجرا می شود.

کاربرد AHP بر سه اصل استوار:

1 – بر پایی یک ساختار و قالب رده ای بر پایه مسئله

2 – برقراری ترجیهات از طریق مقایسات زوجی

3 – برقراری سازگار منطقی از اندازه گیری ها

هرگاه از فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای تصمیم گیری استفاده می شود در آغاز باید یک درخت سلسله مراتب با توجه به مسئله مورد بررسی طرح گردد. این درخت دارای سطوح متعدد است. سطح اول بیان کننده هدف تصمیم گیری است ( در این مطالعه، هدف تعیین شاخص های موثر بر توسعه پایدار صنعت مبلمان چوبی است )، سطوه میانی نشان دهنده فاکتورهایی است که ملاک مقایسه گزینه های هستند ( در این مطالعه شامل 7 شاخص اصلی و 39 زیر شلخه است ). اعدادی که در مقایسه های دوتایی مورد استفاده قرار می گیرند از 1 تا 9 می باشند که به صورت یک مقیاس استاندارد در آمده است (9). یک نکته حائز اهمیت در مورد ماتریس های نقایسه زوجی، نرخ ناسازگاری آنها است که برای اینکه قضاوت ها با ثبات باشند باید نرخ ناسازگاری ماتریس ها 1/0> باشد ، لذا در صورتی که در بعضی از ماتریس های مقایسه زوجی، این نرخ بیشتر از 1/0 لازم است کارشناس مربوط قضاوت خود را تکرار نموده و سپس میانگین هندسی سلول های ماتریس های مقایسه زوجی محاسبه گردد(9) . در این تحقیق وضعیت بازرگانی خارجی مبلمان اداری  در ایران بررسی شد و شاخص های تاثیر گذار بر توسعه صادرات این محصولات به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین شد و در پایان، راهکار های مناسب توسعه صادرات این محصولات اراه شده است .

مواد و روش ها

این تحقیق در سه مرحله انجام شد که به شرح زیر می باشد:

مرحله اول: تعیین میزان واردات و صادرات مبلمان اداری و همچنین تعیین مهم ترین کشورهای واردکننده از ایران و صادرکننده به ایران :

باتوجه به اینکه اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران هر ساله آمار مربوط به واردات و صادرات همه محصولات را بر اساس سیستم کدینگ تعرفه ای منتشر میکند. در این تحقیق هم برای به دست آوردن مقدار دقیق صادرات و واردات از این آمار ها استفاده شد، که این آمار ها مربوط به 10 سال گذشته است .

مرحله دوم) تعیین شاخص های موثر بر توسعه صادرات مبلمان اداری:

پس از انجام مطالعات پایه ای پرسش و انجام مصاحبه با کارشناسان، تولیدکنندگان و صاحب نظران در صنعت مبلمان، شاخص های تاثیرگذار بر توسعه صادرات مبلمان ایران شناسایی گردیدند. این شاخص ها به 6 گروه کلی مطابق جدول 1 تقسیم شدند. هریک از شاخص های مذکور دارای زیر شاخص هایی نیز می باشند که در شکل 1 مشخص شده است.

  جدول 1- شاخص های اصلی موثر بر توسعه صادرات مبلمان اداری کشور

گروه اول : دانش فنی و نیروی انسانی

گروه دوم: اقتصاد و بازار

گروه سوم: مواد اولیه و محصول نهایی

گروه چهارم: محیط و زیرساخت ها

گروه پنجم: فرهنگی، سیاسی، اجتماعی

گروه ششم: حمایت های دولت

مرحله سوم تنظیم پرسش نامه جهت اولیت بندی این شاخص ها و توزیع این پرسش نامه ها بین متصدیان این صنعت: در این مطالعه، پرسسش نامه ای برای اخذ نظرهای کارشناسان و صاحبان صنایع تنظیم شد که مربوط به مقایسه زوجی شاخص ها و زیر شاخص ها بود. برای اولویت بندی و تعیین درجه اهمیت ( ارزش وزنی ) هر یک از آن ها، پرسش نامه ای جهت مقایسه زوجی این معیارها و غیر معیارها با یکدیگر طرح 20 نفر ( 20 درصد از کارشناسان دانشگاهی و 55 درصد از اعضای اتحادیه صادرکنندگان مبلمان منزل و اداری و همچنین 25 درصد از مدیران با تجربه در صنعت چوب ) توزیع گردید. سپس وزن هر یک از شاخص ها با استفاده از تحلیل فرآیند سلسله مراتبی ( (AHPتعیین شد. در این مرحله نرخ ناسازگاری چهار عدد از پرسش نامه ها ز 1/0 بالاتر بودکه این پرسش نامه ها دوبار به کارشناسان مربوطه ارجاع شد و مورد بازنویسی قرار گرفت. محدوده مکانی که برای این تحقیق استفاده شد مربوط به دو استان تهران و البرز است. در واقع بعد از اینکه پرسشنامه تنظیم شد بنا به پیشنهاد اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران، مهم ترین شرکت های صادرکننده مبلمان اداری برای توزیع پرسش نامه  انتخاب شدند که همه این شرکت ها در این دو استان بودند.

نتایج و بحث

وزن شاخص های موثر بر توسعه صادرات مبلمان اداری کشور

اولویت بندی شاخص ها و زیر شاخص ها ی تاثیر گذار بر توسعه صادرات مبلمان اداری ایران به همراه میانگین هندسی ماتریس ها مقایسه زوجی حاصل از نظرات کارشناسان که با استفاده از نرم افزار اکسپرت چویس محاسبه گردیده است در این بخش ارائه می گردد. ابتدا نتیجه میانگین هندسی ماتریس مقایسه زوجی نسبت به سطح اول بیان شده و در ادامه نتایج نهایی وزن شاخص ها و زیر شاخص ها در سطوح مختلف در شکل های 2 و 3  آورده شده است. نرخ ناسازگاری کلی ماتریس ها در مورد مبلمان اداری  با توجه به نتایج بدست آمده 03/0 است که نشان دهنده ثبات و سازگاری بالای نتایج است.

نتایج نشان می دهد که در میان شاص های اصلی، مواد اولیه و محصول بالاترین وزن را به خود اختصاصا داده است. از طرف دیگر میان زیر شاخه های تاثیر گذار زیر شاخص طراحی محصول  با وزن نسبتا زیادی  نسبت به بقیه شاخص ها  در رتبه اول قرار گرفت که نشان دهنده تاثیر خیلی زیاد آن در توسعه صادرات مبلمان اداری نسبت به بقیه شاخص ها است.

همچنین شاخص های ضمانت و خدمات پس از فروش، کنترل کیفیت، اصلاح تعرفه واردات مواد ادلیه و ماشین آلات، بازاریابی استراتژیک، رعایت استاندارد های صادراتی، ثبات سیاست های پولی و ارزی در کشور، خوشه های صنعتی مبلمان و تامین منابع پولی ارزان قیمت به ترتیب اولویت، بیشترین تاثیر را بر توسعه صادرات مبلمان اداری دارند. علل اهمیت بالای هر کدام از زیر شاخه های ذکر شده به شرح زیر است .

طراحی محصول (131/0): در صنعت تولید مبلمان، یکی از عوامل بسیار مهم، طرح های محصولات است و همه روزه برای افزایش فروش و صادرات، طراحان شرکت های بزرگ در سایر کشورها، مدل های جدید وارد بازار می کنند و بدین وسیله سهم بیشتری از بازار را در اختیار میگیرند. نبود نوآوری و خلاقیت در طراحی و کپی برداری از کارهای داخلی و خارجی از جمله مشکلات پیش روی صنعت مبلمان کشور است. امروزه با افزایش تعداد واحدهای تولیدی صنایع چوب و افزایش میزان عرضه، رقابت در میان فروشندگان و تولید کنندگان این محصولات بسیار جدی تر از گذشته دنبال می شود. در این میان پیروز میدان کسی است که با دارا بودن مواد اولیه و ماشین آلات مشابه با سایرین، از طرح های منحصر بفردتری استفاده نماید. ارائه طرح های متنوع و جدید برای سلیقه های مختلف به همراه رعایت استانداردهای کیفیتی و ارگونومیکی نقش موثری در توسعه صنعت مبلمان کشور و دستیابی به بازارهای جهانی مبلمان دارد.Masoori Tehraisersht (2010) معتقدند ایجاد انجمن طراحی در صنعت مبلمان موجبات رشد و توسعه این صنعت در بازار های داخلی و خارجی را فراهم خواهد آورد(11) . Ratnasingam Loras و (2004)، افزایش ارزش افزوده محصولات از طریق بازار یابی و طراحی را از جمله عواملی می دانند که باعث پایداری صنعت مبلمان چوبی خواهند شد(12). Gazo(2005) نیز تنوع و نو آوری در طراحی را از دلایل عمده موفقیت صنعت مبلمان چین عنوان می کند. (13).

خدمات و ضمانت پس از فروش (088/0) :

خریداران بین المللی همچون خریداران داخلی فقط به دنبال خرید کالای فیزیکی نیستند و بلکه انتظاراتی از کالا دارند. به این دلیل ضمانت و خدمات مربوط به کالا باید جزء غیر قابل تفکیک استراتژی محصول بین المللی یک شرکت باشد. به طور کلی ضمانت، تعهدی است از جانب فروشنده، مبنی بر اینکه کالا آنچه قرارا است انجام دهد را انجام خواهد داد. به عبارت دیگر ضمانت قبل از خرید کالا، اطمینان خاطر به خریدار خواهد داد. هرچند برای یک شرکت ارائه یک ضمانت یکسان در سطح جهانی ساده است، اما شرایط هر بازار، اغلب ارائه ضمانت نامه های متفوتی را دیکته می کند. تولید کنندگان مبلمان می توانند در کشور های دیگر اعتماد مشتریان بیشتری راجلب کنند و صادرات خود را افزایش دهند.

کنترل کیفیت (072/0): از زمان شکل گیری بازارهای جهانی تا به امروز، کیفیت همواره به عنوان یک از کلیدی ترین فاکتورها برای تثبیت و حفظ موقعیت در بازار های جهانی مطرح است. علاوه بر این، طی دهه های اخیر کیفیت به عنوان یک از مهم ترین، مزیت های رقابتی، مورد توجه شرکت هایی که در صدد حضور موفق در بازارهای جهانی با استفاده از راهکار تمایز هستند، قرار گرفته است (14) . این در حالی است که جایگاه و اهمیت راهبردی موضوع کیفیت در صنعت مبلمان، برای حضور موفق و البته سود آوری در بازارهای رقابتی جهانی نیز مورد توجه محققین قرار گرفته است و تاثیر مستقیم و تایین کننده آن بر موفقیت شرکت های تولید کننده مبلمان در ابزار های صادراتی مورد تایید است (15) . در این زمینه باید توجه کرد که امروز با رقابتی تر شدن بازار های جهانی، رویکرد بهبود کیفیت از سطح مفاهیمی چون استاندارد فراتر رفته است و بر رضایت و حتی خشنودی مصرف کنندگان تعریف می شود. با این وصف، انتخاب فاکتور کیفیت بعنوان یکی از شاخه های تاثیر گذار بر توسعه صادرات مبلمان نتیجه ای کاملا مورد انتظار و منطقی و مطابق با پیشینه تحقیق در این زمینه است.

اصلاح تعرفه واردات مواد اولیه و ماشین آلات (کاهش منطقی این تعرفه (061/0) : علی رغم تولید بسیاری از مواد اولیه مور نیاز صنایع مبلمان در داخل کشور متاسفانه معضلات کیفی آن همچنان پا بر جاست و کیفیت این مواد با مشابه خارجی آن قابل قیاس نیست و این اختلاف کیفیت مواد اولیه نیز در کیفیت محصول نهایی نیز ظهور خواهد کرد و چنانچه این امر در کنار فناوری برتر تولید یراق آلات و مواد اولیه خارجی قرار گیرد و فاصله نوآوری های موجود در این بخش لحاظ شود ، تولیدات کشور، از لحاظ کیفی قابل رقابت با محصولات خارجی نخواهد بود. با این توضیح، سیاست تسهیل واردات انواع مواد اولیه و یراق آلات و تعدیل تعرفه ها به منظور افزایش کیفیت مبلمان و مصنوعات چوبی باید جزو اولویت سیاست ها قرار گیرد که البته به دلیلی اینکه این تمهیدات می تواند اثر نا مطلوبی بر رونق کسب و کار تولید کنندگان داخلی این مواد داشته باشد لازم است تا به موازات آن ورود فناوری و مواد خام اولیه مورد نیاز این گروه نیز در دستور کار قرار گیرد تا به بهانه افزایش کیفیت مصنوعات چوبی و مبلمان کشور، بخش قابل توجهی از صنایع وابسته به آن دچار معضل ورشکستگی و انحلال نشود و این امر در هر حال با توسعه تجارت جهانی و احیانا ورود ایران به سازمان تجارت جهانی که منجر به کاهش تعرفه های وارداتی می شود، محقق خواهد شد و چنانچه تولید کنندگان نتوانند خود را با شتاب روز افزون فن آوری و نو آوری تولید وفق دهند دچار ورشکستگی خواهند شد. از سوی دیگر افزایش روز افزون قیمت مواد اولیه مورد نیاز این صنعت به همراه سیر صعودی هزینه نیروی انسانی باعث بالا رفتن قیمت تمام شده محصولات چوبی، کاهش تقاضا، تشدید مشکلات مالی و در نهایت فراهم آمدن زمینه ورود محصولات ارزان قیمت خارجی می شود. در سال های اخیر با توجه به تعرفه های در نظر گرفته شده برای مواد اولیه وارداتی ، قیمت تمام شده مبلمان در کشور در حدود 30 تا 40 درصد بالاتر از دیگر کشور ها ، به خصوص ترکیه است (3) . بنا بر گزارش اتحادیه صادر کنندگان مبلمان منزل و اداری (2009) ، بالا بودن تعرفه واردات مواد اولیه صنعت مبلمان و دکوراسیون موجب افزایش قیمت تمام شده تولیدات این صنعت شده و علاوه بر کاهش قدرت خرید مصرف کنندگان داخلی، قدرت رقابت صادرکنندگان آن را در بازارهای جهانی کاهش داده است(1).

همچنین امروز یکی از ارکان اصلی تولید، به ویژه در مقیاس صنعتی، ماشین آلات پیشرفته و همگام با فناوری روز دنیا است که دقیقا یکی از نقاط ضعف اصلی صنعت کشور چوب ما نیز است. فرسودگی و پایان عمر ماشین آلات در بخش عمده ای از صنعت چوب کشور از یک سو و افزایش بهای ماشین آلات جدید از سوی دیگر موجب شده تا اکثریت مراکز تولیدی با ماشین آلات فرسوده و مستهلک به ادامه فعالیت بپردازند و قادر به نوسازی تجهیزات خود نباشند که علاوه بر تاثیر منفی بر کمیت و کیفیت تولیدات، هزینه تعمیر و نگه داری آن ها نیز باعث افزایش قیمت تمام شده می شود(3) . بنابراین سیاست کاهش تعرفه واردات ماشین آلات و همچنین ارائه تسهیلات و اعتبارات بانکی، باعث افزایش توان رقابتی تولیدکنندگان داخلی می شود. Fatolahzadeh (2003) وZolghadr (2007) مستهلک بودن ماشین آلات را از جمله مشکلات بخش تولید و صادرات صنعت مبل کشور معرفی کردند (16،17) .

بازار یابی استراتژیک (056/0): امروز متصدیان عرصه تجارت بین الملل سعی میکنند تا با بازار یابی دقیق، شناخت بازارهای هدف و شناخت نیاز مشتری و توجه به فن های صادرات، سهم بیشتری از بازارهای جهانی را به خود اختصاص دهند و با شناسایی و انتخاب صحیح بازار های هدف، نه تنها امکان تامین خواسته ها و انتظارات خریداران وسعت پیدا می کند بلکه ارائه کالا های مناسب و مطابق با نیازها و علایق مصرف کنندگان خارجی نیز شکل پویا و مناسبی پیدا می کند (18). عدم وجود سیستم کامل اطلاع رسانی از بازارهای هدف و ویژگی های آن یکی از علت های عدم موفقیت صادرکنندگان مبلمان به جهت کسب تجربه از طریق آزمون و خطا است که عموما وظیفه اطلاع رسانی بر عهده سفارتخانه های ایران در بازارهای مورد نظر و همچنین متولیان امور صادرات است (19). تحقیقات پیشین نشان می دهد یکی از دلایل نا موفق بودن شرکت ها از ناتوانی آن ها در بهره گیری از فنون بازاریابی نشات گرفته است. این شرکت ها بازار های هدف ، تحولات بازار، و تغییرات الگوی مصرف مشتریان را نادیده می گیرند، به منظور داشتن درک دقیق از وضعیت بازارهای جهان و پیش بینی روند آتی آن ها به منظور ارائه کالا و خدمات و جلب رضایت مشتریان، باید شناخت کافی از وضعیت بازار، مشتریان، رقبا، تامین کنندگان و همچنین عوامل تعیین کننده محیطی از جمله عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و عوامل دیگری از این قبیل وجود داشته باشد که در نتیجه لزوم ایجاد تخصص و تربیت افرادی حرفه ای در حوزه مرتبط، یعنی حوزه بازار یابی را اجتناب ناپذیر می سازد (18). Veysiو همکاران (2007)مطالعه دقیق بازار و شناسایی بازار های هدف را از مسائل مهمی میداند که باید بطور جدی مورد توجه صنعتگران و صادرکنندگان صنعت مبلمان قرار گیرد(20). Ratnasingam  وLoras (2004) نیز افزایش ارزش افزوده محصولات از طریق بازاریابی و طراحی را از فاکتورهای مهم برای رسیدن به پایداری در صنعت مبلمان چوبی آسیا معرفی می کنند.(13) . Amiri (2008) نیز یکی از دلایل تنزل صادرات مبلمان را عدم آگاهی از بازار های هدف می داند (20) . گازو(2005) یکی از دلالیل عمده موفقیت چین را فعالیت بازاریابی قوی بیان می کند(13) . در تحقیق دیگری Ratnasingam (2005) با بررسی علل وجود اختلاف فاحش میان ارزش افزوده مبلمان تولید شده در کشور های توسعه یافته در مقایسه با کشور های در حال توسعه نشان می دهد فاکتور هایی نظیر قدرت طراحی ، مهارت فنی نیروی کارو قدرت بازاریابی از دلایل عمده بالاتر بودن ارزش افزوده مبلمان تولیدی در کشور های توسعه یافته محسوب می شوند(21) .

رعایت استاندارد های صادراتی (050/0) : تدوین و اعمال استانداردهای محصول از جمله بسترهای اصلی توسعه مفهوم کیفیت محصول و کنترل و تضمین آن محسوب می شود. تعریف استانداردها، استاندارد سازی اجرای محصول و تطبیق روز آمد محصول با استاندارد های تعریف شده در سطح بین المللی از جمله مهم تریم مقدماتی است که شرکت های فعال در عرصه صادرات می بایست آن را فراهم نماید.(22) . در مورد صنعت مبلمان از زمان تغییر ماهیت آن از صنعتی کارگاهی و دستی با ابعاد محلی و ملی، به صنعتی کارخانه ای، مجهز به فناوری با ابعاد بین المللی و همزمان گسترش زیرساخت های فناوری اطلاعات در بخش بازاریابی و فروش این صنعت، اعمال مدیریت استاندارد و گسترش رویکرد استانداردسازی محصولات و فرآیندها توجه صادرکنندگان مبلمان را به خود معطوف نموده است. در حال حاضر رعایت استانداردهای واردات مبلمان به اتحادیه ای اروپا، ژاپن و آمریکا که بزرگترین بازارهای بین المللی مصرف مبلمان محسوب می شود. این در حالی است که فرآیند تدوین و اعمال استانداردها برای واردات مبلمان به سایر کشورهای توسعه یافته نیز از روندی رو به گسترش برخوردار است.

نتیجه گیری

بررسی نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد، اگرچه صنعت مبلمان ایران هیچگاه و در هیچ یک از سطوح دولتی، صنعتی و صنفی، دارای برنامه ای منسجم برای گسترش تولید مبلمان با هدف حضور در بازارهای جهانی نبوده، اما بدنه کارشناسی این صنعت با تکیه بر تجربیات و دانش کسب شده از فعالیت در بازار داخلی، از پشتوانه فکری مناسبی برای ورود به این عرصه برخوردار است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که سه شاخص اصلی و تاثیرگذار بر توسعه صادرات چوبی ایران شامل: عرضه پایدار مواد اولیه، توسعه بازاریابی استراتژیک و تامین منابع پولی ارزان قیمت تا حد زیادی تحت تاثیر سیاست گذاری ها و تصمیمات دولت در حوزه های مواد اولیه چوبی، نظام پولی و بانکی و زیرساخت های بازاریابی است. بدین سان جای تردید نیست که همراهی کامل دولت با صنعت مبلمان برای حفظ توان تولید و رقابت صنعت مبلمان ایران در گام اول و دستیابی به پتانسیل حضور در بازارهای صادراتی در گام دوم، شرط لازم برای حضور این صنعت در بازارهای جهانی محسوب می شود. همراهی دولت با صنعت مبلمان باید با تدوین سیاست ها و اتخاذ تصمیماتی مبتنی بر توسعه توان بازاریابی و تولید رقایتی در این صنعت محقق شود. در این صورت ارتقاء مهارت های فنی، تولیدی و از همه مهم تر بازاریابی در میان اصحاب صنعت مبلمان ایران ضرورتی است که به عنوان شرط لازم خواهد توانست حضور موفق این صنعت در بازارهای صادراتی را بهبود بخشد.

نتایح این تحقیق نشان می دهد که دولت باید با کاهش تعرفه های وارداتی مواد اولیه و ماشین آلات، باعث اطمینان خاطر بیشتر تولیدکنندگان از عرضه پایدار این مواد گردد و همچنین تدوین یک استراتژی برای تنظیم اهداف، نحوه بهره برداری و تخصص منابع ازطرف شرکت ها، طراحی محصولات جدید می تواند در دراز مدت باعث توسعه هر چه بیشتر این صنعت در کشور و حتی در سطح بین المللی شود و راه های ورود به بازارهای بین المللی را گسترش دهد.

         مراجع

[1] Home & Office Furniture Exporters Union news bulletins. 2009. Special export-eighteenth international Exhibition Hall Furniture, 25 Pp. (In Persian)
[2] Arian, A. and Koushki Zamani, M., 2007. The wood products industry in Iran. Forest Products Journal,57(3): 6-13.
[3] Zolghadr, M., 2009. Orientation exporting wooden artifacts and furniture. The secondary book of thedatabase Wood, paper and furniture. Wood and Paper Industry Iranian Publications, Pp.120
[4] Han, X., wen, y., and shashi, k., 2009. The global competitiveness of the Chinese wooden furniture industry.Journal of Forest Policy and Economics,11:561-569.

[5] Rob, D., Xie, B., and Arthanari, D., 2008. Supply chain and operations practice and performance in Chinesefurniture manufacturing. International Journal of Production Economics, 112(2):683-699.
[6] Ice Kualalampur., 2008. General Overview of the Wood Industry in Malaysia, http://www. ice.it/paesi/asia/Malaysia/Woodworking.pdf.
[7] Tajdini. A., Rabee. D., Latibari. A. and Poormosa. SH., 2011. Study of Parameters affecting on exports ofwooden furniture. Journal of Forest and Wood Products, 6(2):71-87. (In Persian).
[8] Mohebi, N., 2010. Determining of effective criteria on sustainable development of Iran furniture industryand suggestion of proper solutions, M. SC. Thesis, Faculty of wood and paper, Tehran University, 45 pages.(In Persian).
[9] Saaty, T., 2000. Decision making for leaders, RWS Publications, Pittsburgh, USA، 478 p.
[10] Moradi kia. S., 2007. Introduce some design software in the furniture and kitchen cabinet industry, In: Thefirst scientific and practical conference “Development of Furniture Industry in Iran, Senoobar Publishing,141 p. (In Persian).
[11] Masoori, Sh., And Tehran Seresht.V., 2010. An overview of the necessary furniture designers association.Journal of Forest and Wood Products, 51:88. (In Persian).
[12] Ratnasingam, J. and Loras, F., 2004. The Sustainability of the Asian wooden furniture industry. Holz alsRoh und Werkstoff, 61:233–237.
[13] Gazo, R., 2005. A review of competitive strategies of furniture manufacturers. Forest Product Journal,55(10): 66-73.
[14] Forker, L., Shawnee, K., Cornelia, L., and Droge, M., 1996. The contribution of quality to businessperformance. International Journal of Operations and Production Management, 16(8): 44 – 62.
[15] Maya, V., and Carpenter, C., 1992. Total Quality Management in the Furniture Industry, Annual QualityCongress, Nashville TN 46(0): 570-576.
[16] Fatolahzadeh, A., 2003. Situation Iran’s foreign trade in furniture, M. SC. thesis. Faculty of Management,Tehran University, 80-90 p. (In Persian).
[17] Zolghadr, M., 2007. Review of Iran’s trade in wood and the possibility of wood products exports to thePersian Gulf Arab states. Iranian Journal of Wood and Paper Industries, 28: 98-99. (In Persian).[18] Rousta, A., Venoos, D., and Ebrahimi, A., 2007. Marketing Management, Tehran, Samt Publishing, 420 p.
(In Persian).
[19] Amiri, H., 2008. Status of furniture and wood industry in Iran. Furniture and Wood Industries Magazine,18: 24-26. (In Persian).
[20] Veysi, H., Abolhasani, Z., and Roknodini, S., 2007. Marketing strategies to Targeting produce in thefurniture industry, In: The first scientific and practical conference” Development of Furniture Industry inIran, Senoobar Publishing, 151 p. (In Persian).
[21] Ratnasingam, J., 2005. The Asian furniture industry: the reality behind the statistics. Holz als Roh undWerkstoff, 63: 64–67.

[22] Mesdag, M.V., 2000. Culture-sensitive adaptation or global standardization – the duration-of-usagehypothesis. International Marketing Review, 17 (1): 74 – 84.
[23] Gonchalves, J., Ricardo, P., Maló,V., and Hugo ,Adolfo., 2003. Improving competitiveness through smartfurniture manufacturing in extended environments, In: CE 2003 – 10th ISPE International Conference onConcurrent Engineering: Research and Applications, 26-30 Jul 2003, Madeira, Portugal,pp.120.
[24] Ziaie, M., 2010. Global furniture market at a glance: Major players, strategic trends, challenges andopportunities. Journal of Wood and Paper Industries, 48: 48-54. (In Persian).

Determining the effective indices on export development of Iran’s office furniture
thereby analytical hierarchy process (AHP)

Abstract

Furniture industry is one of the most important employment and wealth productive industries, and also one major category in developing countries. This study aimed on determining the effective indices on export development of office furniture throughout the analytical hierarchy process (AHP) and also by group decision. For this, imports and exports of office furniture were determined through visiting the custom office of Islamic Republic of Iran. By then, after initial studies, furniture
industry and relevant experts were interviewed to recognize the effective indices on export development, and specified indices were categorized on six main groups and forty-eight sub-index.
After receiving the comments of experts, degree of importance of indices and sub-indices determined thereby Expert Choice software. Results showed that raw material and product has been chosen among the major indices. Among the 48 influential sub-indices also product designing, guaranty and costumer services, quality control, custom tariffs, and strategic marketing had highest value-weighted priorities in export development of office furniture, respectively. Regarding to government’s policies and decisions in wood raw materials extent, monetary and banking system and marketing infrastructures, to maintain the productivity competitiveness of Iran’s furniture industry in first step, and to achieve to the export markets in second step, full cooperation of government with furniture industry is necessary provision for participating of this industry in global markets. Keywords: office furniture, export development, analytical hierarchy process, group decision.